Achosi crychdonnau wrth werthuso: sut y gall Mapio Effaith Ripple ddarparu mewnwelediadau newydd

Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, rydym wedi sylwi ar newid yn y dirwedd ymchwil a gwerthuso. Mae hyn wedi cael ei ysgogi gan alw cynyddol ymhlith cleientiaid i greu mewnwelediadau dyfnach am brosiectau a rhaglenni fel y gallant ddatblygu gwell dealltwriaeth o effeithiau ehangach eu gwaith. 

Mae hyn yn mynd y tu hwnt i'r dulliau gwerthuso arferol sy'n canolbwyntio ar fesur allbynnau a chanlyniadau. Mae pwyslais ar helpu cleientiaid i ddatblygu dealltwriaeth fwy cynnil o'u heffeithiau a'r mecanweithiau y mae newid yn digwydd drwyddynt. Mae'n galluogi cydnabyddiaeth ddyfnach o'r cymhlethdodau sy'n gynhenid yn y rhan fwyaf o ymyriadau cymdeithasol.

Wrth ymateb i hyn, rydym yn ceisio arloesi a moderneiddio ein dulliau gweithredu'n barhaus, er mwyn darparu dealltwriaeth fwy cynhwysfawr o'r ystod lawn o effeithiau y mae gwaith ein cleient yn eu cynhyrchu. Dros y 18-24 mis diwethaf, rydym wedi bod yn defnyddio technegau Mapio Effeithiau Ripple (REM) fwyfwy i nodi effeithiau arfaethedig ac anfwriadol mentrau gweithgarwch corfforol mewn ysgolion a chymunedau. Mae hyn mewn ymateb uniongyrchol i'r cleientiaid hynny sy'n chwilio am ddulliau mwy amgen i ddal 'beth sy'n digwydd mewn gwirionedd' yn eu prosiectau a'u rhaglenni.

Beth yw REM?

Mae Mapio Effaith Ripple neu REM yn ddull gwerthuso cyfranogol sy'n arbennig o effeithiol ar gyfer deall yr ystod eang o effeithiau sy'n digwydd dros amser. Mae'n arbennig o ddefnyddiol ar gyfer deall effeithiau yng nghyd-destun systemau cymhleth ac mae'n sensitif i'r ffaith nad yw prosiectau ac ymyriadau yn cael eu darparu mewn gwactod. 

Cynhelir REM mewn gweithdai lle mae amrywiaeth o randdeiliaid yn cael eu casglu ti gilydd a allai gynnwys staff cyflenwi a rheoli rhaglenni, partneriaid, aelodau o'r gymuned, y rhai sy'n gwneud penderfyniadau a buddiolwyr. Gwahoddir cyfranogwyr i fyfyrio ar y cyd ar y newidiadau y maent wedi'u profi neu eu gweld gan ganolbwyntio ar ddal profiadau nad ydynt bob amser yn cael eu hadrodd mewn arferion monitro a gwerthuso safonol. Mae'r llwybrau effaith hyn, neu'r crychdonnau, wedi'u plotio ar hyd llinell amser i gynhyrchu cynrychiolaeth weledol o sut mae effeithiau wedi digwydd dros amser. Hwylusir trafodaethau i ganfod sut y mae'r rhai sy'n bresennol wedi cael eu heffeithio gan y gwaith o gyflawni'r fenter. Drwy'r trafodaethau hyn, rydym yn nodi ffactorau penodol sydd wedi helpu i hwyluso neu weithredu fel rhwystrau i newid.

Pam defnyddio REM?

Yn aml, mae methodolegau gwerthuso, er enghraifft cyfweld neu arolygu, yn dal cipolwg yn unig ar yr hyn sydd wedi digwydd. Gall gwerthusiad effaith traddodiadol gynnwys arolwg llinell sylfaen a dilynol a fyddai fel arfer yn ceisio nodi unrhyw newidiadau mewn lefelau gweithgarwch neu lesiant. Eto i gyd, gallant fethu â rhoi mewnwelediad dyfnach i 'grychdonnau' ehangach ymyrraeth/au, darparu golwg hydredol neu well dealltwriaeth o sut a pham y mae newid wedi digwydd, neu dim wedi digwydd.

Mae REM yn galluogi partneriaid prosiect i nodi lle mae'r effeithiau allweddol a fwriadwyd ac anfwriadol wedi digwydd. Mae'r broses hon yn ein galluogi ni fel gwerthuswyr i lunio dysgu sy'n ymwneud â'r ffactorau penodol sydd wedi helpu neu rwystro cynnydd menter. Gall fod yn syndod gweld rhai o'r effeithiau a nodir. Gall trafodaethau fod yn amrywiol a chraff nid yn unig i ni fel gwerthuswyr ond i bob cyfranogwr gweithdy.

Felly, mae gweithdai REM yn chwilio am rywbeth llawer ehangach na dulliau gwerthuso eraill. Fe'i siapir gan y rhai sydd wedi ymgysylltu fwyaf agos â'r ymyrraeth ac mae'n caniatáu dealltwriaeth llawer dyfnach o'r effeithiau ehangach a allai fod wedi digwydd (neu beidio) gan helpu i esbonio sut mae'r effeithiau hynny wedi digwydd. Mae'r enghraifft isod yn dangos y math o wybodaeth sy'n ymwneud â chanlyniadau ehangach y gellir ei datgelu fel rhan o weithdy REM sy'n ymwneud â'r un gweithgaredd Tenis Cerdded.

Beth yw manteision cymryd ymagwedd REM at werthuso?

• Cyfranogol: Mae'r gweithdai yn meithrin ymdeimlad o berchnogaeth ar y cyd a phrynu i mewn i'r broses werthuso.

• Cydweithio: Mae'r dull yn galluogi rhanddeiliaid i ryngweithio a chydweithio i ddatblygu dealltwriaeth fwy cyflawn o'r effeithiau o wahanol safbwyntiau. Mae cyfranogwyr yn aml yn ymestyn eu dysgu trwy ymgysylltu ag eraill yn y gweithdai a'r byrddau crwn a hwylusir.

• Hydredol: Mae cynnal sawl gweithdy dros gyfnod o 12 i 24 mis yn galluogi gwell dealltwriaeth o sut mae mentrau yn cynhyrchu newid dros amser. Mae hefyd yn helpu i nodi'r ffactorau penodol sydd wedi bod yn bwysig wrth alluogi newid i ddigwydd.

• Allbynnau gweledol: Mae datblygu cynrychiolaeth weledol o effeithiau a llwybrau effaith yn helpu i ddangos sut y cynhyrchwyd yr effeithiau a thros ba raddfeydd amser.

• Cyd-destun: Mae'n ein galluogi i gael dealltwriaeth ddyfnach o'r cefndir cyd-destunol gan nodi'r ffactorau sydd wedi dylanwadu ar allu menter i gynhyrchu effeithiau.

Lle ydyn ni wedi defnyddio REM hyd yn hyn?

Get Out Get Active (GOGA)

Rhaglen gwerth £5 miliwn a ariannwyd gan Spirit of 2012, Sport England a London Marathon Foundation, a geisiodd GOGA gefnogi'r bobl leiaf actif efo anabledd a phobl heb anabledd mewn cymunedau ledled y DU i fod yn egnïol. Defnyddiwyd REM i nodi effeithiau crychdonnau'r rhaglen, gan ddatgelu'r effeithiau sylweddol a oedd wedi digwydd ymhlith buddiolwyr, sefydliadau cyflenwi lleol, eu rhwydweithiau, a'u systemau lleol.

Peilot Active Places

Cefnogodd y rhaglen ysgolion cynradd ac uwchradd ledled Durham i weithredu dull ysgol gyfan o wella llythrennedd corfforol a chynyddu lefelau gweithgarwch ar draws y diwrnod ysgol. Helpodd gweithdai REM gyda'r ysgolion a gymerodd ran i nodi'r ffactorau a'r amodau sydd bwysicaf wrth ysgogi newid ysgol gyfan o amgylch llythrennedd corfforol.

Rhaglen Ysgolion Actif County Durham

The programme supported primary and secondary schools across Durham to implement a whole-school approach to improving physical literacy and increasing levels of activity across the school day. REM workshops with participating schools helped to identify the factors and conditions that are most important in driving whole school change around physical literacy.

Mae'r galw cynyddol ymhlith cleientiaid am ddealltwriaeth ddyfnach a mwy maethlon o effeithiau prosiect wedi ein harwain i addasu a datblygu ein harbenigedd ymhellach mewn REM. Mae hyn wedi bod yn amhrisiadwy ar draws ystod o ymyriadau sy'n ein galluogi i ddal yr ystod lawn o effeithiau y tu hwnt i'r hyn sy'n bosibl trwy ddulliau eraill. Mae'n ddull y gellir ei gymhwyso i wahanol achosion defnydd, i ddatblygu dealltwriaeth fwy gronynnog o brosiectau a mentrau o safbwyntiau eang.

Os hoffech gael gwybod mwy am REM ac a fyddai'n briodol datgelu effeithiau ar gyfer eich menter neu raglen, cysylltwch â Simon Tanner ac Eddie Knight.